زوج درمانی
ازدواج با پیوند قانونی، عاطفی، اجتماعی شروع می شود.
زن و مردی تصمیم می گیرند تشکیل خانواده بدهند، رابطه زوجین سلامت زوجین را نشان می دهد.
ارکان اساسی زندگی احترام – اعتماد – امنیت – عشق است. در 4 رکن :
- پیوند سالم خانواده است که این پیوند سالم فرزندان سالم به بار می آورد.
- وقتی به رابطه زوجی نگاه می کنیم هیچ رابطه ای به پیچیدگی رابطه زوجی نیست.
- رابطه خواهر – برادری – دوستی هیچ کدام مثل رابطه زوجی نیست.
- دو جنس متفاوت، دو فرهنگ متفاوت، زیر یک سقف، در ارتباط تنگا تنگ پس این رابطه مستعد تعارض است.
تفاوت های فردی زن و مرد:
- زن ها جزء نگر هستند مردها کل نگر.
- زن ها ارتباطی و کلامی عواطف پررنگ و احساسی،مردها غیرکلامی، منطقی و دنبال راه حل هستند.
- تفاوت های زیادی بین زن و مرد است.
در دو بستر خانواده متفاوت رشده کرده اند. دیدگاه متفاوت طبیعی است که دچار تعارض و درگیری شوند. این تعارض حتی بین والد و فرزند هم است. دو نگاه متفاوت، دونسل متفاوت پس تعارض طبیعی است.
دو گروه هستند که واهمه داریم.
- زوج هایی که هیچ تعارضی ندارند، اعتماد دارند همه چیز عالی است.
- زوج هایی که در همه زمینه ها تعارض است.
زوجی که تعارض ندارند رابطه پویا نیست. یکی خود را سانسور می کند،بیان نمی کند. اصطلاحا در خود می ریزد،در نقش قربانی است،سکوت می کند. پس تعارض اجتناب ناپذیر است. زوج ها باید حل تعارض را بیاموزند.
- در تعارض دنبال مقصر نباشند.
- دنبال محکوم کردن یکدیگر نباشند .
- اتفاق افتاده چه کار کنیم؟
- دنبال حل مسئله باشند.
- گفتگو کنند.
در تجربه درمان به این رسیده ام که عمده ترین مسائل زوج ها ضعف در مهارت زندگی است. این مهارت ها باید در خانواده آموزش داده شود. خانواده خودش بلد نیست، فرزند ما مدسه می رود، آموزش پرورش نیز این مهارت ها را آموزش نمی دهند. بعد وارد جامعه می شود. دانشگاه که می رود تازه درس مهارت های زندگی آن هم اختیاری جزء دروس است. تازه متوجه می شود من چه چیزهایی را بلد نبودم.
مهارت های زندگی = مهارت برای زیستن.
- من چه قدر خود را می شناسم. ضعف ها و قوت های خود را می شناسم. من که هستم،با چه کسی می توانم ازدواج کنم؟ آيا من فرد مناسبی برای ازدواج هستم؟ یا فقط دنبال فرد مناسب هستم؟ این یک مهارت است خودشناسی.
- برقراری ارتباط چگونه وارد رابطه شوم؟ چگونه خارج شوم؟ چگونه رابطه ام را مدیریت کنم که نه خود زخمی شوم و نه دیگری؟ سبک تعاملی من با دیگران چگونه است؟ آيا منفعل یا پرخاشگر یا جرأتمند؟
- من حل مسئله و تصمیم گیری بلدم.
- همدلی
- کنترل هیجانات
- مدیریت استرس
- مدیریت خشم
- تفکر خلاق
- تفکر نقاد آموزش دیده ام.
عمده مشکلات زوجین ضعف این مهارت ها است.
از زوجین شنیده ام خانم همسرتوهین آمیز رفتار می کند، تحقیر می کند = مهارت برقراری ارتباط مؤثر ندارد.
همسر من پرخاشگری می کند، یعنی کنترل خشم بلد نیست.
کمی با خود خلوت کنیم، چقدر این مهارت ها را بلد هستیم؟ و اگر یاد بگیریم چه کمکی در ارتباط با همسر – فرزند – همکاران خواهیم داشت؟
اگر بلد باشم به فرزندان هم یاد میدهم. پس برای یادگیری مهارت های زندگی اقدام کنیم.
گاهی تعارضات آشکار است، دلیل آن واضح است،بیکاری – اعتیاد.
گاهی تعارضات دلایل پنهان دارد مثل بیماری همسر(روانی)
اختلال شخصیت به این گروه همسران دشوار می گویند.
این نشانه را در دوران آشنایی می بینند اما سرپوش می گذارند.
رفتارهای همسران دشوار = معتاد – شکاک – بدبین- بداخلاق – وابسته
بدبینی یک خصیصه و ویژگی است در همه ما وجود دارد اما به شکل نرمال هیچ یک از ما چک سفید امضاء نمی کنیم. اما در افرادی که اختلال شخصیت دارند این خصیثه بسیار پررنگ و کم رنگ است.
همسران دشوار یا همسرانی که اختلال شخصیت دارند غیر عادی هستند: بیش از حد بد بین به همه کس و همه چیز، در مشاوره ازدواج شناسایی می شوند. ازدواج موفقی نیست.
همه ما داریم ولی نرمال داریم.
- گروه اول بیمار شخصیت پارانوئید
با تابلوی بد بینی و شکاکی (به همه کس و همه چیز) چرا به داییات خندیدی؟ داداشت چی گفت؟ کی زنگ زد؟ در طول آشنایی دائم تماس می گیرد، صبح بخیر، ظهربخیر، عصربخیر، نصف شب بخیر، دلم تنگ شده، ویدئو کال بگیر، برای همین تا فرد احساس می کند وای چه قدر من را دوست دارد. بنده خدا خبر ندارد دائما دارد چک می شود، زیر سقف خانه که می آیند فرد بدبین تا چین های پرده را چک می کند تکان نخورده باشد، به همه چیز شک دارند، پادری کج شده کسی اومده خونه؟ زندگی را تبدیل به جهنم می کند. گاهی وقت ها آنقدر این بدبینی شدید است که باعث قتل های نرمالی می شود. این افراد کینه ای هستند. کدورت را نگه می دارند.
- گروه دوم شخصیت ناپایدار
مود ناپایدار یک ساعت خوب یک ساعت بد، کوچکترین موردی او را از حالت عادی به انفجار می رسد،مثلا آب سرمیز آورده نشده یکبار میز را بر می گرداند، سریع طوفانی می شوند. تند مزاج – عصبی – پرخاشگر.
خودکشی – خود زنی در این گروه زیاد است ( اختلال دو قطبی)
- گروه بی رحم و خطرناک
- کلاه بر سر هم می گذارند
- خوش ظاهر
- امضاء همسر را جعل می کند
- خانواده را تخلیه مالی می کند
- ظاهرا جسور
- در رانندگی لایی می کشد
- در دوران آشنایی جذاب به نظر می سند
- افراد هیجانی هستند
- خود شیفته ها
- همه بدند من خوبم
- هیچ کس نمی فهمد جز من
- طرف مقابل را تحقیر می کند
- از بس تحقیر می کند همسر باور می کند که من حتی همین هستم
- همدلی ندارند
- از بالا به پایین به همه نگاه می کنند
- زندگی با این افراد جهنم است
- سرد و بی احساس هستند، منزوی
این افراد تقاضای ازدواج نمی دهند، معمولا به آنها تقاضای ازدواج داده خواهد شد، می گه: اینقدر نجیب، سرش و بلند نمی کند.
- افراد نمایشی
اغواگری می کنند، با پوشیدن لباس های عجیب و غریب دنبال جلب توجه هستند.
- گروه غیر منعطف،وسواسی
- سر ساعت بروند سرساعت بیایند
- فقط کار
- مو از ماست کشیده می شود
- همه چیز را چک می کنند
- کنترل می کنند.
- گروهی که رفتار عجیب و غریب دارند
بطور مثال :
چرا بیرون نرفتی؟ نه هوا ابریه شگون نداره،
چرا ناخن نگرفتی، امروز سه شنبه خوب نیست.
- وابسته مثل چسب
- منو دوست داری؟
- منو می خوای؟
- تأثیر پذیر
- دهن بین
- گروه ترسو – منزوی
- ارتباط نمی گیرند
- رفت و آمد نمی کنند
- جلوی تو را هم می گیرند
- دائم با همه فاصله دارند (اختلال اسکنروئید)
در زندگی همسر تا جایی که می تواند صبوری می کند، صبر – انعطاف و عشق اما از یک جایی فرزندان نیز درگیر این اختلال می شوند. و آنها هم بیمار می شوند. این افراد نیازمند روانشناس و دارو درمانی هستند، این ها فکر می کنند دیگران بیمار هستند و خودشان سالم هستند، بنابراین هیچ گاه مراجعه نمی کنند. تا در نهایت فرد مقابل و بچه ها این زندگی را قیچی کنند.
در کشورهای توسعه یافته ( یک وکیل – یک پزشک – روانشناس – حسابدار) در کنار افراد است تا مشکلات روحی – حقوقی و مالی آنها را حل کند. امید که این اتفاق در کشور ما هم بیفتد.
در زمان مجردی – برای ازدواج – برای فرزندآوری – برای طلاق همه این ها از یک مشاور کمک می گیرند تا درست تصمیم بگیرند.
روش های حل اختلاف
- من به هدفم برسم با جنگ، دعوا و قشقرق. همسرم مهم نیست یکی برنده یکی بازنده، من مهم هستم من و نیازهای من، این روش به جایی نمی رسد. باعث دلسردی- کدورت، نارضایتی طرف متقابل می شود. مسئله حل می شود ولی هزاران مسئله پنهان ایجاد می شود= طلاق عاطفی.
- رابطه مهم است نیاز من مهم نیست فقط نیاز همسرم تسلیم می شود. قربانی – منفعل. این روش هم راه به جایی نمی برد. همسر شاد است ولی خودش ناشاد و ناراضی از درون.
- نه من مهم هستم، .نه رابطه، نه همسر. ول کن بابا چقدر حساسی سخت نگیر همه چیز را رد می کند آلارم ها را می شنیده بی توجه بوده چون می خواسته دعوا نشود اوقات تلخی نشود = محکوم به شکست هستند.
- روش حل مسئله گفتگو مذاکره من مهم هستم، تو هم مهم هستی تمرکز روی مشکل دنبال راه حل چکار کنم هر دو راضی باشیم؟ هر بار در مورد یک موضوع صحبت می کنند – راه حل پیدا می کنند. حل می کنند و بعد موضوع دیگر همه موضوعات را وسط نمی آورند. از موضوع ثبت نام بچه شروع می شود به عروسی دو سال پیش ختم می شود. این گونه به هیچ نتیجه ای نمی رسند. هر بار در مورد یک موضوعی صحبت شود. پای میز مذاکره صدای خود را بلند نکنیم، توهین نکنیم.
جایی من کوتاه بیام جایی همسر، جایی من 70 خود را بگذارم جایی همسر 30 خود را مهارت های ارتباطی یاد می دهد که ما در ارتباط خود منفعل، بی دست و پا و قربانی نباشم. پرخاشگر عصبی نباشم، و جرأتمندانه – بالغانه در مورد موضوعات خود صحبت کنیم.
اگر یاد نگیریم طلاق عاطفی اتفاق می افتد
زوج ها معمولا در مسائل خانواده – فرزندان اقتصادی شغلی با هم تعارض پیدا می کنند که اگر حل و فصل نشود اگر طلاق رسمی نگیرند طلاق عاطفی می گیرند.
گاهی زوج ها بر سر همه این مسائل دعوا دارند با فرزند، مسائل جنسی – با خانواده همسر – بیکاری – اعتیاد برای زوج ها کاری نمی توان کرد. به مرور نقش زوج ها به والدگردی میروند پدر و مادر می شوند آموزش ببینند که چطور پدر و مادری باشند، نه آنگونه که پدر و مادر با ما برخورد داشته اند.
این برخورد مخصوص آن زمان بوده است
والد باید محبت و کنترل داشته باشد
چه قدر محبت چه قدر کنترل و نظارت
- اگر والدین کنترل زیاد و محبت کم(والد سخت گیر و مستبد) سبک فرزندآوری مستبدانه است دستور از بالا اطاعت از پایین بچه با روان آسیب دیده فقط دستور روش مستبدانه فقط دستور فرزندان در نهایت پر از خشم و سرخوردگی
- والدینی که محبت زیاد کنترل نظارت و تربیت ندارد نسبت به فرزند والدین سهل گیر بچه های طلبکار و متوقع و لوس پرورش می دهند.
- والدینی که محبت کم و کنترل و نظارت کم والدین طردکننده فرزندان این والدین بچه هایی افسرده-گوشه گیر پرورش می دهند و ناتوان در ارتباط با همسالان و ضعیف در تکالیف درسی
- والدینی که محبت زیاد دارند و هم کنترل و نظارت-والدین مقتدر و دموکرات(مشورتی)این بهترین سبک فرزند پروری است. به فرزند خود محبت می کنند و هم تربیت و نظارت و قوانین را اعمال می کنند. در جاهایی با فرزند خود مشورت می کنند و که فرزند احساس بزرگ شدن-دیده شدن و مهم بودن را داشته باشد.
در تربیت فرزند به آن ها دستور ندهیم. از او نظر بپرسیم تا احساس دوست داشتنی بودن کند. تقاضای او را گاهی با تأخیر پاسخ دهیم تا صبر و خویشتن داری بیاموزد.
دسته ای از تقاضای او را فوری پاسخ دهیم = نیاز به محبت-آغوش-توجه-درمان
دسته ای از تقاضا را با تأخیر پاسخ دهیم = خرید وسیله ای که خیلی هم ضروری نیست مثل جا مدادی اگر گم شده خرید شود وسیله ای فانتزی – عروسک یک هفته با تأخیر خریداری شود.
دسته ای از تقاضا را پاسخ ندهیم گروه سنی پایین گوشی هوشمند. ناکامی و شکست را تجربه کند.
والدین با بچه ها مرز گذارند. بچه وارد مرز والدین نشود. والدین با فرزند خود درد و دا نکنند این تجاوز روانی است.” من به خاطر تو با پدرت یا مادرت زندگی می کنم”. بابات فلانه مادرت اینجوریه کودک نمی تواند بار این مسئله را به دوش بکشد.
اما طلاق عاطفی = نشانه های آن
- بی تفاوت به هم شده اند. وقت نمی گذارند. تمایلی به رابطه عاطفی و جنسی ندارند. کمتر در خانه هستند. با هم مهمانی و سفر نمی روند. زیر سقف خانه هستند اما برون هم با هم هستند اما جدا از هم طلاق عاطفی اتفاق افتاده ولی ویترین زندگی حفظ است. به خاطر آبرو به خاطر بچه ها.
چه رفتارهایی رابطه زوجی را خراب می کند؟
جان گاتمن و همسرش روی زوج های زیادی مطالعه کرده اند.
1. زوج هایی که تهدید-تمسخر-تحقیر-توهین می کنند.
2. زوج هایی که دنبال مقصر هستند نه حل مسئله
3. زوج هایی که سکوت می کنند. و در مشاجرات هیچ واکنشی نشان نمی دهند مثل دیوار سنگی شده اند.
4. زوج هایی که دنبال ادله برای محکوم کردن همسر هستند و بچه ها را درگیر اختلافات خود می کنند.
این 4 رفتار مخرب زندگی را نابود می کند.
- در زندگی زوجین گاهی نقش زن و مرد تغییر می کند.
- مرد در خانه کار می کند خانم در بیرون.
- زن تبدیل به مرد شده است و مرد تبدیل به زن خانه.
- این سوغات مدرنیته نیست.
- زن باید زنانگی کند، مرد مردانگی. و کودک کودکی.
گاهی کودک بار زندگی را به دوش می گیرد. بچه های کار- بچه هایی که والدین معتاد یا در زندان دارند.
اما برای تحکیم زندگی مشترک چه کنم؟
چه کنم تا دچار طلاق عاطفی و به دنبال آن خیانت نشویم؟
چه کنم تا طلاق نگیریم؟
- آموزش مهارت های زندگی داشته باشیم.
- قبل از ازدواج مشاوره پیش از ازدواج بگیریم تا احساسی و هیجانی وارد رابطه نشویم و همسران دشوار را تشخیص دهیم.
- قبلاز فرزند آوری والدگردی بیاموزیم.
- اگر در زندگی خود نشانه هایی را دیدیم حتما با یک مشاوره خانواده صحبت کنیم.
- صمیمیت خود را با همسر افزایش دهیم.
زوج های سالم و شاد چه کار می کنند؟
- موقع خداحافظی 5 دقیقه صحبت می کنند. آقا: من سرکار می روم بعد میرم کارواش از اون طرف به مادرم سر میزنم و بعد میام خونه، خرید داری بگو.
خانم: من هم سرکار میرم از اون جا میرم خونه ی خواهرم عصر وقت دکتر دارم غروب میام شام چی میخوری برات بزارم؟
همین 5 دقیقه صمیمت آن ها را افزایش می دهد. 2 دقیقه در روز 5 روز کاری 10 دقیقه
موقع برگشت غروب آقایان از لحظه ای که به خانه میرسند 20دقیقه طول می کشد تا شیفت شوند تا با محیط خانه بتوانند ارتباط بگیرند. ” لطفا اول گله و شکایت نکن” بعد از خستگی 20 دقیقه در مورد خود صحبت کنند.
چه خبر؟ کجا رفتی؟ دکتر چی گفت؟
- زوج های شاد و خوشبخت (لمس کردن-تعریف کردن-حرف های عاشقانه) می زنند. 5 دقیقه در روز 5*5=25 و 25 دقیقه در هفته حتی با پیامک یا استیکر.
- زوج های سالم قرار هفتگی دارند. در هفته 2-1 ساعت با هم پیاده روی،کوه، سینما و صبحانه یک ساعتی را باهم هستند.
زوج های سالم قدردانی و تحسین می کنند.
عمده شکایت زوجین از این است که برای من وقت نمی گذارد. من را نمی بیند به من توجه نمی کند. فقط پولش را به رخ ما می کشد. فکر می کند ما فقط پول می خواهیم در صورتی که ما نیازمند محبت و دیده شدن هستیم.
- زوج های خوشبخت زبان عشق یکدیگر را بلدند.
- گاهی فردی با هدیه گرفتن شاد می شود.
- گاهی فردی با قدردانی و تحسین شاد می شود.
بعضی زوج ها کلامی و لمسی هستند. کلمات عاشقانه می خواهند. این ها زبان عشق است. زبان عشق همسر خود را کشف کنید. گاهی زوجی نیاز به کمک دارد. گاهی زوجی نیاز به حمایت دارد.
تعریف کنند از او از آشپزی – خونه داری – بچه داری او.
و در پایان الهی قمشه ای: هر روز صبح فکر کن آخرین دیدار توست. بچه ات را آخرین باری است که می بینی. آخرین بار است که از خانه می روی اگر این فکر را کنیم هوشیارتر خداحافظی می کنیم. هوشیارتر با فرزندمان حرف می زنیم. متاسفانه، قربان صدقه رفتن ها و گل گرفتن هایمان یا در فرودگاه است یا در بهشت زهرا.
برای زنده ها قربان صدقه بروید و گل بگیرید و برای رفتگان فاتحه ای
زندگی خوب ساختنی است نه یافتنی
- رضوان جعفری درمانگر زوج و خانواده