نسل
گروهی از افراد متولد شده در یک دوره زمانی معین که سن و تجربیات مشترکشان یک جهان بینی متمایز را شکل می دهد.
به دلیل شرایط اقتصادی و فرهنگی و سیاسی ( مثل شعار = فرزند کمتر زندگی بهتر )خانواده های کم جمعیت و تک فرزند شکل گرفت. سن ازدواج بالا رفت و شکاف نسلی بوجود آمد. یعنی پدرومادر از فرزند خود دو سه دهه بزرگتر است. خانم 40 ساله تازه ازدواج کند، با فرزند خود 4 نسل تفاوت دیدگاه دارد.
نسل اول نسل خاموش 1324-1306 ویژگی ها احترام به ارزش های سنتی
احتیاط در مسائل مالی، احترام بین فردی 96 تا 78 ساله
نسل دوم 1343-1325 ویژگی ها مستقل بودن – پایبند به اصول
اخلاقی و کاری،اطمینان و عزت نفس بالا 77 تا 59 ساله
نسل سوم 1359-1344 ویژگی ها برقرار کننده تعادل بین کار و زندگی
مشتاق با تدبیر 58 تا 43 ساله
نسل چهارم نسل هزاره 1375-1360 ویژگی ها خلاقیت بالا، آینده نگر
توجه به ارزش های درونی اخلاقی 42 تا 25 ساله
نسل پنجم 1391-1376 (جامعه هدف) نوجوان، ویژگی ها کارآفرین
اهل یادگیری خیرخواه دیگران Z 24 تا 11 ساله
نسل ششم ده نودی ها 1402-1391 به بعد زیر 10 سال
ویژگی نسل X یا دهه نودی ها : از بدو تولد با تکنولوژی آشنا هستند. اسباب بازی دیجیتال دارند. یادگیری آنها براساس تصاویر و ویدئو کوتاه هست. از نظام آموزشی والدین این نسل انتظارات بالایی دارند. تحمل آنها کم است. به دلیل ویدئو کوتاه می بینند، غذای فست فود، همه چیز را در زمان کوتاه می خواهند.
این نسل پیش بینی می شود در آینده چند شغل عوض کنند. چیزی که برای ما عجیب و غریب است.
با توجه به ویژگی های نسل ها ببینید خودتان در چه نسلی هستید؟ چه ویژگی هایی دارید؟ فرزندان شما چه نسلی هستند؟ و چه ویژگی هایی دارند؟ البته این ویژگی ها نسبی است.
نسل Z
24-11ساله است، نواجوانی است، دهه هشتادی ها، اولین نسل واقعا دیجیتالی – تمام زندگی در رسانه های اجتماعی و گوشی هستند، مدام در خلوت و تنهایی، تنها با همراهان فضای مجازی تعامل دارند.
والدین : از بس سرت تو گوشی بود خسته نشدی.
دلشان می خواهد مستقیم دارد بازار کار شوند،آن طوری زندگی کنند که خودشان دوست دارند،کنکور نباشد. موفقیت شغلی و مالی برای اینها بسیار مهم تر است از نسل های قبل جهانی تر فکر می کنند. ( مذهب – محیط زیست – سیاست- طلاق- حقوق حیوانات) اینها به اصل برابری و احترام و پذیرش تفاوت ها اعتقاد دارند. اگر موسیقی گوش می دهند فقط معطوف به کشورشان نیست، خواننده های اسپانیایی تا کرهای و عربی …. فیلم می بینید فیلم کشورهای دیگر را هم می بینید.
این نسل گرایش به تغییر و زیر سوال بردن باورهای والدین را دارند.
والدین اینها نسل X: قوانین سخت و تبعیت اجبارگونه وجود داشته است.
فرزندان نسل Z : برابری- احترام براساس عملکرد نه سن مهم است.
این نسل هرچیزی را نمی پذیرد، دنبال منبع – رفرنس است،دنبال شواهد من والد باید فضای تعامل با نسل Z (نوجوان) را باز گذارم.
مثال: روی حرف بزرگتر کسی حرف نمی زند = این جمله را نسل نوجوان درک نمی کند زیر سوال می برد.
درگیری های ذهنی به فضای مجازی آنها را درگیر ترس و اضطراب می کند. فکر کنید 3 ساعت در گوشی و تبلت بوده، از اتاق بیرون می آید 10 نفر مهمان نشسته اند این نوجوان مهارت ارتباطی بلد نیست زیرا بیشتر در فضای مجازی بود تا واقعی. جذابیت فضای مجازی برایش زیاد است،نیازهایش برآورده می شود.
والد = بریم خرید – کافه – مهمونی = نوجوان نه من نمیام.
این نسل دنبال میان بر است. دنبال شواهد است نه الگوبرداری و مطیع بودن چه والدینی با این نسل درگیر تعارض هستند؟
1. والدین کنترل کننده – سخت گیر – سهل گیر – بی ثبات با این نسل دچار تعارض می شوند. پیام والدین تو نمی توانی، جامعه ناامن هست. من باید باشم، و افراطی کنترل می کنند شکاف آنها با فرزند نوجوان بیشتر می شود.
2.واکنش های ناپخته و تکانشی در برابر رفتارهای نو ظهور و عجیب.
3. عدم الگوی مطمئن و در حمایت نشدن (والدالگوی خوبی باشد)
ما با اصول درست فرزندپروری می توانیم شکاف خود را کم کنیم.
این نسل گرایش به وب گردی – خرید اینترنتی دارند. مثل نسل X نیست که برای خرید بازار رود چند مغازه قیمت کند، نه بارکد می زند، قیمت در سایت خرید اینترنتی – قابلیت تعویض دارد. مثال: دیجی کالا
نوجوان زمانی که هویت و شخصیت او در زندگی واقعی با هویت و شخصیت او در فضای مجازی یکی باشد مسئله ای پیش نمی آید، اما اگر بین آنچه که هست و آنچه که خود را در فضای مجازی معرفی می کند (خودش را جور دیگری معرفی می کند) فاصله باشد این نوجوان دچار بحران است. نوجوان ها علاوه بر فضای مجازی تمایل دارند در فضای حضوری هم دوستان و همسالان مجازی را دیدن کنند. برای همین به کافه و فضاهای دیگر می روند.
این نسل را بشناسیم و اگر ویژگی های آنها را بپذیریم بهتر می توانیم به دنبال آنها راه پیدا کنیم.
آموزش های زمان ما مناسب این نوجوان ها نیست. اگر به نوجوان بگوییم این کار غلط است می گوید دلایل و استدلال بیاور،کجا گفته؟ کی گفته؟ چند نفر تأئید کردند؟ بقیه نظرشان چه بوده است؟کار من به خودم ودیگری آسیب نمی رساند.
این نسل هوش کلامی بالایی دارد، ادبیات خاص خود را دارند. جرأتمند هستند.
آشنایی با نسلZ و ویژگی های آن ها 50درصد مسیر را طی کرده ایم. همین قدر که بپذیریم نسل Z اینگونه هستند دنبال راهکارهایی برای تعامل و نزدیکی به این نسل می رویم، دنبال شباهت ها.
گفتیم والدین استبدادی که می خواهند حرف حرف خودشان باشد و کنترل بیش از حد دارند. والدین هلکوپتری که فضای تجربه را از فرزند می گیرند با این نسل به مشکل بر می خورند.
خانواده های سهل گر که هیچ نظارتی بر عملکرد این نسل ندارند و فقط محبت مالی و عاطفی می کنند نسل بی مسئولیت و پرتوقع از این نوجوان ها می سازند.
همچنین خانواده هایی که نه نظارت دارند و نه محبت می کنند این نوجوان را رها می کنند و در بستر فضای مجازی غرق می شود.
این 3 خانواده و سبک تربیتی با نوجوان به مشکل بر می خورد، چون انعطاف – پذیرش، آگاهی، همدلی ندارند. ویژگی این نسل را نمی دانند والدین مقندر – آگاه – واقع بین هوشمند با نسل هوشمند تعامل برقرار می کند.
تا بتوانند با فرزند خود تعامل داشته باشند، فرزند اسمارت و هوشمند والدین هوشمند می خواهد. با فضای مجازی آشنا می شوند، یاد می گیرد. بازی های آنلاین را کنار آنهابازی می کنند. هیجان می آفرینن.
والدین می خواهند نسل Z مثل نسل زمان خودشان لباس بپوشند.
گاهی والدین پیام های شکننده می دهند تو نمی توانی، نواجوان (نسلZ) اصرار دارد من می توانم، می خواهم خودم تجربه کنم. این پیام ها باعث می شود نوجوان از من دور شود، با این توضیح ویژگی ها آیا هنوز هم انتظار دارید آنها با ما متفاوت نباشند؟ آیا انتظار دارید مثل ما رفتار کنند؟ لباس بپوشند؟ فکرکنند؟ و چون مثل ما نیستند روبروی آنها بایستیم؟ یا آنها روبروی ما؟
به جای این که روبروی فرزندمان باشیم کنار او باشیم و او را در این شرایط حمایت کنیم. با دنیاش آشنا شویم و وارد دنیای او شویم. با او همدلی کنیم.دنیای دیجیتال
ما نمی توانیم انتظار داشته باشیم آنها مثل ما باشند در این صورت در گروه همسالان طرد میشوند. اگر واقعیت را بپذیریم با همین تعامل دست من قدیم را می گیرد،آشنایی با نسل ها، علیرغم داشتن تفاوت ها به مشترکات آنها آشنا شویم.
نسل X نسل ما فضای تبعیت کردن از سبک آموزشی – تنبیهات بدنی بود. حتی مبصر ابهت داشت، این نسل به برابری حقوق خود و دیگران – کنار گذاشتن تشریفات و ظواهر سنتی اعتقاد دارد. من والد مهارت بلد نباشم کارم زار است.
تا 12 سالگی کنترل والدین تا حدی پذیرفته است، اما از اواسط نوجوانی تا 16 سالگی تمایل نوجوان به استقلال شدت پیدا می کند و تعارضات به اوج میرسد، و در 20 سالگی تعارضات کمتر می شود.
والد مقتدر بین صمیمیت و نظارت خود تعامل دارد فضای تجربه را به نوجوان می دهد،می پذیرد که شخصیت ها – علایق – سرگرمی های او با من متفاوت است، اجازه دهیم تجربه کند و پیامدهای آن را بگوییم،کنارش باشیم، اگر نظر مارا خواست بگوییم،اگر رفت تجربه کرد سرش به سنگ خورد سرزنش نکنیم : به حرف من گوش ندادی،من که گفتم این جملات فاصله او را با من زیاد می کند. اگر گفت چه کنم؟ گفت کمک کن همدلیکنیم. کنارت هستم با هم براش ره حل پیدا می کنیم.
نوجوان بازی می کند در دفضای مجازی چی بازی میکنی؟ میشه برای من توضیح بدی؟ بده یک دست من بازی کنم،این کنار او رفتن فضای او را درک کردن یعنی نزدیکی به دورون نوجوان. هرچه بیشتر فضای مجازی را زیر سوال ببریم از دنیای فرزندمان دور می شویم.
پس والدین باید نیازروز افزون نوجوان به استقلال را درک کنند. فرصت تجربه و آزمون و خطا را بدهند و اگر در تجربه ای ناکام شد،تحقیر و سرزنش نکنند،کنارش باشند تا درس های خود را از این تجربه بگیرد.
چرا نوجوان از ما پنهان کاری می کند؟ چون با واکنش والدین روبرو می شود. خشم والدین، یا بیخیالی والدین او را آزار می دهد.( پیام من مهم نیستم دریافت یا پیام کنترل شدن یا توجه نگرفتن از والد سهل گر).
من والد در دنیای او حضور داشته باشم، کنار او باشم، بهترین والد، والدی است که وقتی برای نوجوان مسئله ای پیش آمد به پدرومادرش رجوع کند و بدون حس سرزنش و قضاوت و تحقیر و ترس به آنها پناه آورد و حس پشتیبان را بگیرد.
ما با شناخت ویژگی های نوجوان امروز، با علایق و هیجانات آنها آشنا شویم. آنها با لمس یک دکمه به آن سوی جهان راه پیدا می کنند، از مدل لباس – آرایش مو تا غذا – موسیقی همه چیز را می بینند و دوست دارند تجربه کنند.
از ادبیات نوجوان ها استفاده کنیم به جای کلی گویی که دمت گرم خوب بود دقیقا بگوییم استراتژیت عالی بود. به جای این که تو بی نظیر هستی بگیم عملکردت عالی بود.
چه چیزی نوجوان شما را خوشحال می کند؟ چه چیزی نوجوان شما را نارحت؟
چه چیزی به او انرژی می دهد؟ چه چیزی هیجان زده اش می کند؟
چه چیزی او را از رختخواب بیرون می کشد؟ آشنایی با این ویژگی ها تعامل ما را بیشتر می کند،احساس نزدیکی پیدا می کنیم.
گاهی لحن ما با نوجوان خشن است، گاهی زبان بدن ما تلخ و گزنده است، مراقب واژه های کلامی و زبان بدن خود باشیم.
به نوجوان خود بگوییم چه خوب شد این مهارت را یاد گرفتم خیلی به دردم خورد بگذارید او هم علاوه بر دنیای مجازی مهارت هم کسب کند.
نوجوان استقلال می خواهد اما با داشتن استقلال این 3 سوال را باید پاسخ گوید کجا میرم؟ با کی میرم؟ چه ساعتی بر می گردم؟
ما والدین خود را بروزرسانی کنیم، مهارت های زندگی – مهارت خودآگاهی، تنظیم هیجان این مهارت ها باعث می شود ارتباط بهتری با همسر و فرزند خود داشته باشیم.
وقتی من والد هدفمند با برنامه – اهل مطالعه – در پی کسب مهارت باشم الگوی خوبی برای نوجوان هستم.
اما مشکلات با نوجوان فقط بودن در فضای مجازی نیست.
خانواده به جای ایستادن روبروی نوجوان در کنار او باشد و رابطه نزدیک با او شکاف بین نسلی را کم می کند.
- رضوان جعفری درمانگر زوج و خانواده