احساس میکنم که دنیا سیلی به گوشم زده است. احساس میکنم که از پشت خنجر عمیقی خوردهام. عادت داشتم خود را دوست بدارم و خود را آدم خوشایند و دوست داشتنی میدانستم. احساس میکردم که برایش ارزش دارم. خوابم نمیبرد. دائم خود را سرزنش میکنم که کجای این زندگی کم گذاشتم. من که همه چیز داشتم. چرا این بلا به سرم آمد؟ دیگر به هیچ کس نمیتوانم اعتماد کنم .حتی به خودم هم اعتماد ندارم… این جملات را افرادی که در مواجهه با خیانت قرار گرفتهاند، بارها و بارها به خود گفتهاند. خیانت از بزرگترین تروماها و ضربههای عاطفی است که بنیان هر خانوادهای را ویران میکند. در این مقاله به بررسی خیانت، ابعاد آن و کاربرد مشاوره خیانت در مواجهه با این رخداد خواهیمممم پرداخت.
خیانت یا پیمان شکنی؟
هرکس ذهنیتی از خیانت دارد و تعریف تعهد در هر کسی متفاوت است. مثلا بعضیها با خود فکر میکنند که خب همسرم مشکل داشت، من او را طلاق ندادم ولی در مقابل به خیانت کردم. بعضی دیگر فکر میکنند که قرار نیست ما با یک نفر تا آخر عمر زندگی کنیم. برداشتها و ذهنیت های مختلفی درمورد خیانت وجود دارد. تجاوز و خیانت در یک ردیف است. تجاوز به حقوق و حریم من.
معمولا روی خیانت تبلیغات زیادی انجام میشود. وقتی میگوییم ۸۰ درصد افراد خیانت می کنند ذهن را آماده برای پذیرش آن میکنیم. پیمان شکنی مترادف با کلمه خیانت است. وقتی می گوییم پیمان شکنی، فضای صلح و بازسازی ایجاد میشود و وقتی درمانگر کلمه خیانت را به کار می برد، فضای حمله و گارد و دفاع ایجاد میکند. فرآیند مشاوره روانشناختی در این زمینه در جهت ترمیم و بازسازی است ولی استفاده از واژه خیانت بار روانی منفی به دنبال دارد. مثلا به جای کلمه کند ذهن می توان از واژه آهسته گام استفاده کرد و نوع گفتمان بسیار مهم است. برای خیانت نیز واژه معادل آن یعنی پیمانشکنی استفاده میشود.
در مواجهه با خیانت چه کسی مقصر است؟
تعریف ازدواج یعنی اشتراک گذاری در همه زمینه ها و هر نوع بده بستانی که خارج از فضای ازدواج باشد و هر نوع رابطه ای که در جای دیگری صورت گیرد پیمانشکنی خواهد بود. گاهی پیمان شکنی در فضای مجازی به صورت گمنام و مستعار است. گاهی اوقات زن بارگی یا مرد بارگی هست؛ یعنی شخص دچار اختلال هویت جنسی است، با خانم ها و آقایان رابطه برقرار میکند، تنوع طلب است و با افراد نزدیک هم گاهی وارد رابطه می شود. در زن بارگی و مرد بارگی توصیه به طلاق داریم.
پیمان شکنی از بین برنده رابطه زوجی است و همسر دیگر قابل اطمینان نیست و صمیمیت و امنیت از بین رفته است. کار درمانگر در جلسات مشاوره خیانت، ترمیم، صمیمیت و بازسازی رابطه است. افرادی که پیشینه پیمان شکنی در خانواده دارند یا والدین چند همسری داشتند، تا حدی مستعد پیمان شکنی هستند. در خیانت و پیمان شکنی، مقصر رابطه زوجی است و کل یک رابطه مشکل دارد، پس دنبال مقصر و نفر سوم نباشیم. پیمان شکنی نشانه ضعف سیستم زوجی و یک نشانگر است. پیمانشکنی نشان دهنده آفت در سیستم خانواده و حاوی پیامی است که این خیانت چه میخواهد بگوید؟
علل بروز خیانت
خیانت در زوجین میتواند به دلایل متعددی رخ دهد. آکادمی راما در این بخش به عمدهترین دلایل خیانت خواهد پرداخت.
· عوامل پیش از ازدواج
· ازدواج زودهنگام و در سنین پایین
· ازدواج اجباری
· دوست نداشتن همسر از ابتدای ازدواج
· تجربه شکست عشقی پیش از ازدواج و ادامه ارتباط با معشوق پس از ازدواج
· تفاوت سنی زیاد بین زوجین
· عوامل فردی:
· تنوع طلبی جنسی
· پایبندی مذهبی پایین و اعتقادات دینی کمرنگ
· کنجکاوی جنسی
· اعتیاد به رابطه جنسی
· دلبستگی ناایمن
- هیجان خواهی مفرط
- خیانت تاییدی بر احساس جذاب بودن و دوست داشتنی بودن فرد
- عوامل زوجی:
- نداشتن ارتباط جنسی مطلوب با همسر
- تجربه نکردن هیجان و سرگرمی با همسر
- غرق شدن همسر در مشغله های روزمره و توجه نکردن به فرد
- انتقام گرفتن از همسر به خاطر رفتارهای آزاردهنده در رابطه زناشویی
- انتقام گرفتن از همسر به خاطر خیانت او (مقابله به مثل کردن)
- جذاب نبودن جنسی و فیزیکی همسر
انواع خیانت
خیانت میتواند به سه حالت زیر صورت گیرد:
- درگیری عاطفی
- درگیری جنسی
- نوع ترکیبی (عاطفی- جنسی)
رهایی از پیمان شکنی ترکیبی (عاطفی ،جنسی) سخت ترین نوع است. زیرا در آن یک برانگیختگی ترغیب کننده و نوعی خیالپردازی از عشق راستین وجود دارد، که باعث میشود افراد درگیر آن در حاشیه بمانند.
رایج ترین انواع خیانت
- به علت اجتناب از تعارض
این نوع از پیمان شکنی به علت ناکامی و ناتوانی زوج در برخورد با تعارض زناشویی رخ می دهد.
- پیمان شکنی به علت آشیانه خالی
پس از اینکه فرزندان ازدواج نموده و خانه را ترک کردند زوجها احساس تنهایی میکنند و برای تسکین این احساس و نارضایتی به سمت پیمانشکنی کشیده می شوند.
- پیمان شکنی با هدف روابط خارج از خانه
در این نوع پیمانشکنی همسر بی وفا نمی خواهد مسئولیت پایان دادن به ازدواج را بپذیرد بلکه میخواهد به همسرش القا و یا او را قانع کند که رابطه نامشروع را خاتمه دهد.
- پیمان شکنی به علت فاصله گیری از صمیمیت
در این نوع پیمان شکنی بعد از گذشت چند سال از ازدواج صمیمیت کمرنگ می شود و زن و شوهر رابطه صمیمانهای با یکدیگر نداشتند و برای ارضای این نیاز دست به پیمان شکنی می زنند.
- پیمان شکنی به علت اعتیاد جنسی
زمانی رخ می دهد که زن و شوهر نمی توانند پاسخگوی نیازهای جنسی هم به صورت مطلوب و متقابل باشند.
پیمان شکنی از هر نوعی که باشد موجب تخریب مفروضه های بنیادی درباره اعتماد صمیمیت و امنیت عاطفی در رابطه زوجین می شود. رایج ترین علت طلاق و اساسی ترین عامل زمینه ساز خشونت خانوادگی است. این قبیل زوجین کمتر مشاوره و درمان را تا انتها ادامه میدهند و بیشتر جدا می شوند. دلایل مردان برای پیمانشکنی بیشتر سکس محور و زنان بیشتر عاطفی محور است
پیامد های شناختی رفتاری مواجهه با خیانت
فرد زخم خورده مجموعهای طاقت فرسا و فرسوده کننده از هیجانات منفی مثل ترس، خشم، اضطراب ،افسردگی ،قربانی شدن و رنجش باختن را تجربه میکند و میتواند واکنشها مختلفی را از خود بروز دهد:
واکنش های رفتاری از قبیل
- فاصله گیری
- حداقل رساندن گفتگو
- جدا کردن جای خواب
- تعاملات تحقیرانه و منفی
- رفتارهای تکانشی و شدید
- حساس و تحریک پذیری
- بی قراری
- مشکلات خواب و خوراک
- از دست دادن هویت
فرایند مداخله مشاوره خیانت در بحران خیانت
ایجاد محیط درمانی امن و توأم با اعتماد در یک فضای به شدت متشنج کار مشاوره خیانت و درمانگر پیمان شکنی است. درمانگر برای مداخله در پیمان شکنی، با کمک الگوی زیربنای یکپارچه نگر اشنایدر ابعاد مختلف را در نظر میگیرد و نگاه ایستا و بالینی ندارد. اشنایدر ۴ دهه بازوج هاکار کرده است و سه مرحله اشنایدر برای مداخله در درمان در طول فرآِند مشاوره به شرح زیر است:
مرحله تاثیر: کمک می کند فرد با اثرات این بحران آشنا شود
مرحله معنا بخشی: چه شد که این اتفاق افتاد؟ چگونه اتفاق افتاد؟
مرحله سوم مرحله moving یا حرکت است.
فضای روحی فردی که مورد خیانت قرار گرفته چگونه است؟
در مرحله اول درمانگر زوج تاثیر ضربه های هیجانی و شناختی را مدیریت می کند. پیمان شکنی و خیانت حتی بدتر از طلاق و مرگ است و هرگز فراموش نمی شود. در مشاوره خیانت گفته میشود که هر چقدر زن در مورد پیمان شکنی و جزئیات آن کمتر بداند بهتر است. فرد زخمخورده واکنش هایی دارد، دچار شوک میشود، باور نمیکند، انکار میکند، چانهزنی میکند، خشم و غم را احساس می کند، زندگی بر سرش ویران شده است، احساس باخت میکند، به لحاظ شناختی هیجانی رفتاری توانایی انجام کار و تصمیم گیری ندارد. کاردرمانگر در این شرایط این است که فضای او را درک کند و کمک به تشریح دنیای پدیداری فرد زخم خورده داشته باشد.
عملکرد فرد خیانتگر چگونه است؟
فرد پیمان شکن هم دنیای مختص خود را دارد. این شخص شوک افشا شدن و ترس دارد، انگار برای دفاع از خود و برای بقای خود هر کاری را میکند. رفتارهای دفاعی یکی از راهبردهای فرد پیمان شکن است. مقصر دانستن همسر و توجیه کردن زمانی اتفاق میافتد که می بیند نمیتواند کاری کند. این شخص می زند زیر میز زندگی و از هر ضربهای استفاده میکند. پرتاب کردن، شکستن، حمله فیزیکی، شلوغکاری، منحرف کردن به حاشیه رفتن و پرخاشگری میتواند از جمله رفتارهای شخص خیانتگر باشد. این فرد با شلوغ کاری سعس دارد که فضای ترس را به وجود آورد. در این شرایط کار مشاوره خیانت و درمانگر این است که با هر دوی این افراد به صورت فردی صحبت کند. خانم باید تخلیه هیجانی شود. هرچه بیشتر صحبت کند زودتر آرام میشود. درمانگر باید تمرکز بر فضای همدلی داشته باشد. رنجش ها را تایید کند، همدلی برانگیزاننده داشته باشد و دنیای شخص زخم خورده را درک کند.
فرآیند مشاوره خیانت
مشاور از فرد پیمان شکن هم خواهد خواست که صحبت کند که مسئله چیست؟ چه اتفاقی افتاده؟ همسر چقدر از شرایط اطلاع دارد؟ آنها چطور آشنا شدهاند؟ مدت آشنایی، رابطه جنسی و جزئیات را فرد درمانگر خواهد پرسید. درمانگر با فرد پیمان شکن هم باید همدلی داشته باشد. پیمانشکنی نشان دهنده مشکل در سیستم خانواده است. وقتی فرد زخم زننده و پیمان شکن همدلی درمانگر را ببیند با او راحت تر کنار میآید. وظیفه درمانگر در مشاوره خیانت این است که نسبت به فرد پیمان شکن سو گیری نداشته باشد، او را محکوم نکند و به او بگوید که میخواهیم کمک کنیم و اعتماد را به زندگی او برگردانیم و بعد از همدلی او را دعوت به همکاری کنیم. درمانگر باید امید بخش باشد، در امید بخشی باید از تجربه خود یا دیگران بگوید.
وقتی برون ریزی فرد زخم خورده در چندین مرحله و چندین جلسه تمام شد، از فرد پیمان شکن خواسته میشود که به صحبت های همسر گوش دهد بدون آنکه بخواهد جواب دهد و توجیه کند. هرچه بیشتر همسر زخم خورده در مورد موضوع و احساسات خود صحبت کند و فرد زخم زننده و پیمان شکن گوش شنوا داشته باشد، او زودتر آرام میشود.
همچنین درمانگر از هردو زوجین میخواهد که از این بیشتر کسی مطلع نشود. اقوام و دوستان و فرزندان و همینهایی که تا الان میدانند کافیست و اجازه ندهند که افراد بیشتری مطلع شوند تا مرزها را بتوان بازسازی کرد. در نهایت درمانگر تکالیفی را مانند نامه نوشتن، به هر دو زوج میدهد تا برای مثال فرد زخم خورده به همسرش نامه بنویسد و در مورد احساسات، افکار و تجربههایی که این روزها دارد با او صحبت کند.
معنابخشی به خیانت
در این مرحله از مداخله در بحران پیمان شکنی به دنبال چیستی و چگونگی این اتفاق میگردیم که واقعا چرا این اتفاق افتاد؟ چه بر سر این زندگی آمده است؟ علت چرایی این رفتار را میپرسیم. نگاه می کنیم که کجای رابطه زن و شوهر مشکل داشته است؟ آیا رابطه جنسی مطلوبی نداشتند؟آیا رابطه با خانواده مبدا، وقت گذرانی با دوستان و همکاران بیش از حد بوده است؟ در فرآیند مشاوره خیانت، وقتی که تعارضات زوجین بررسی شد و گفتگوها با هر دو به نتیجه رسید و هرکدام پذیرفتند که چه خطاهایی را در این زندگی انجام دادهاند، به رشد رابطه کمک میکنیم. همسر پیمان شکن از همسر خود باید عذرخواهی کند و سعی کند گذشته را جبران کند. این فرد خودش بهتر میداند که چه کارهایی را باید برای همسرش انجام دهد تا بتواند زندگی را از نو بسازند.
گذشتن و بخشش در مشاوره خیانت
در آخرین مراحل مشاوره خیانت، باید بخشش به وجود آید. همسر پیمان شکن از همسر خود عذرخواهی کند و برای جبران آن هزینههایی را تقبل کند. فرد زخم خورده نیز باید همسر خود را ببخشد. در آخر انتخاب با خود فرد است که در این زندگی بماند و یا برود، ولی بخشش در این رابطه باید اتفاق افتد و گرنه با این حال و روز فرد زخمخورده وارد هر رابطه دیگری شود یا قربانی میشود یا انتقام میگیرد.
بخشش به معنای آشتی نیست، بخشش یعنی رها شدن و فاصله گرفتن از هیجانات منفی. فرد پیمان شکن باید امنیت بخشی داشته باشد، باید شفاف باشد و ایجاد امنیت و اعتماد کند و باید مسئولیت رفتار خود را بپذیرد. در بیشتر اوقات اعتماد صددرصد باعث بروز چنین مشکلاتی میشو .گاهی از اوقات اگر خطاهای جزئی را نادیده بگیریم تبدیل به خطاهای بزرگ میشود.
مدت زمان جلسه مشاوره خیانت
مدت زمان جلسات مشاوره خیانت معمولا از ۶ ماه تا یک سال طول میکشد. از آنجایی که هدف از آن مدیریت بحران است، جلسات به صورت هفتگی برگزار میشود. همراهی همسر پیمان شکن در فرآیند مشاوره بسیار موثر است. اگر همسر پیمان شکن جلسات در مشاوره حضور نداشته باشد و هیچ تمایلی به ادامه زندگی با فرد زخم خورده نداشته باشد، فردزخم خورده خود به تنهایی در جلسات حضور دارد و بیشتر روی تخلیه هیجانی، پذیرفتن سهم او دراتفاق و مسئولیت پذیری و تقویت عزت نفس او کار خواهد شد، تا بتواند در زندگی بعدی خود بهتر عمل کند.
دستاوردهای جلسات مشاوره خیانت
زمانی که طوفان یک رابطه نامشروع به یک رابطه اصابت میکند، هنوز پیوند هایی وجود دارد که می تواند بنیان های یک رابطه جدید را بسازد. زوجین بعد از جلسات مشاوره سهم خود را از اتفاق های به وجود آمده میپذیرند و در صدد ساختن رابطه جدید میشوند. زندگی که در آن فرزندانی وجود دارند، نباید متلاشیشود و هر دو زوج برای ساختن آن زندگی باید تلاش کنند.
سخن پایانی
وقتی که پیمان شکنی اتفاق میافتد، آوار آن روی زندگی فرو میریزد، فرد احساسات عمیقی از فقدان زندگی از دست رفته را تجربه میکند و زمان زیادی طول میکشد تا فرایند عبور از این بحران کمرنگ شود و بخشش اتفاق افتد. چرا که جای زخم پیمان شکنی مدتها بر روح و روان فرد باقی میماند. در کنار یک زوج درمانگر و استفاده از فرآیند مشاوره خیانت، فرد میتواند با احساسات و افکار خود مواجه شده زندگی جدیدی را شروع کند. برای استفاده از تجارب و خدمات مشاوره ما با ما ارتباط باشید.